HEVESKES - HUIZEN EN BEWONERS 205-309

 

Heveskes,  Hoofdweg n.z.  D 256                                                  Nr. 224

 

(foto 1968) Boerderij van de familie W. Eelssema, Hoofdweg n.z.  D 256 (nr.244)

 

Aangekocht door H.S.D. 28-12-1961
Laatste eigenaar; Wiert Eelssema en Wietske Diewertje Eelssema-Douwes
Laatste bewoner; Petrus J. Lips en Paschasia B. C. Lips-van de Lindeloof
Afgebroken in 1969
Kapschuur afgebroken in 1972

 

Bewoners; 1 Swier van der Heij en Elizabeth van der Heij-Bart 2 Jakob Eelssema en Gebiena Eelssema-de Groot 3 Wiert Eelssema en Wietske Dievertje Eelssema-Douwes 4 Petrus Johannes Lips en  Paschasia Berdina Cornelia Lips-van de Lindeloof

 

Boerderij van de familie W. Eelssema, Hoofdweg n.z.  D 224 (nr. 224) van voor de verbouwing.

 

Boerderij van de familie W. Eelssema,  Hoofdweg n.z.  D224 (nr.224)

Boerderij van de familie W.Eelssema, foto 1967 genomen van uit de schuur
van de boerderij van de familie B.de Boer Rzn. Hoofdweg z.z. D 204  (nr.216)

 

Boerderij van de familie W.Eelssema ( nr. 224) kort voor de afbraak in 1969

 

 

HEVESKES: Vestigingsplaats van een koopvaardijvloot 1879-1896 door J. Huizinga

 

Harm Bonnes is in 1753 geboren in Fiemel (een gehuchtje bij de Punt van Reide), waar al zijn voorouders in mannelijke rechte lijn al op zijn minst vanaf 1610 woonachtig waren geweest.
Hij trouwde met Jantje Heeres, afkomstig uit Termunten , en zij kregen 11 kinderen. Bij de geboorte van zijn laatste kind in 1790 was Bonne echter overleden!
Jantje kreeg het moeilijk na het overlijden van Harm; hij liet haar achter, 36 jaar oud, met 6 nog in leven zijnde kinderen van 0 tot 18 jaar, 5 kinderen waren al overleden. De diaconie wilde haar ondersteunen, maar dan moest zij haar ”behuisinge en heem” aan de diaconie overdragen, zodat met de opbrengst haar schulden konden worden voldaan èn om haar en haar kinderen elders “huisvesting en dagelijks onderhoudt” te bezorgen. Jantje wilde dit niet (“zij was haren verstand magtig”) en protesteerde.*1)
Aangenomen mag worden dat ondanks Jantje’s protest het voorstel van de diaconie toch door zal zijn gegaan.

Kadasterkaart 1832 ( = bouw-/weiland van Bonne) 

 

Eén van hun zoons, de in 1779 geboren Bonne Harms, trouwde  in 1813 met de 5 jaar oudere boerin Grietje Koerts Trof, weduwe van Eiso Pieters Toxopeus, die een groot boerenbedrijf  had in het gehuchtje “Nieuwenhuis”, vlak onder Oterdum. Zo kwam Bonne in de “Oosterhoek”  terecht.

Na het vroege overlijden van Grietje in  1837 kwam Bonne, die als boven beschreven afkomstig was uit een arm gezin, in het bezit van de boerderij plus redelijk veel grond. Op de Kadasterkaart uit 1832 is dit goed te zien.
Grietje en Bonne kregen geen kinderen.
Bonne hertrouwde op 59-jarige leeftijd!! in 1838 met Mettje Visker, 26 jaar oud; zij kregen  2  kinderen:   Bonne Harm en Swier.

Bonne Harm is in 1845 geboren in Oterdum (Nieuwenhuis) daarna vestigde het gezin zich in Heveskes,  waar 1,5 jaar later Swier werd geboren.

Vader Bonne Harms zal na zijn overlijden in 1874 op 95 jarige leeftijd aan zijn zoons, de toen 28-jarige Bonne en de 27-jarige, Swier een voor die tijd redelijk groot vermogen hebben nagelaten. Bonne en  Swier werden beide landbouwer en een redelijke welvaart zou hun deel geworden zijn, ware het niet dat te veel vermogen op te jonge leeftijd toch regelmatig tot iets onbezonnens kan leiden.

 Swier kocht in 1879, 32 jaar oud en naar verluid medegefinancierd door broer Bonne, een eerste koopvaardijschip, de brik Anna Betty, hij werd dus reder; deze rederij was gevestigd te Heveskes. In hetzelfde jaar werd de brik echter in de haven van Cuxhaven (Dtsl) direct afgekeurd; ook in 1879 kocht hij de schoenerbrik “Isadora”, die één jaar later strandde in Jutland, pijnlijke financiële verliezen in de aanloopjaren dus.
In de loop der jaren strandde de bark “Paulina” in Wilmington (North Carolina, USA) en  raakten 2 van hun barken in 1889 vermist (één tussen Liverpool en Buenes Aires, de ander  tussen Pensacola (Florida, USA) en Rotterdam.

De houten bark  HEVESKES II, zeilende bij de wind, in 1896 *2).

Bezoek "www.maritiemdigitaal.nl" voor een hoge resolutie foto. KLIK HIER

 

Dat het uitoefenen van een landbouwbedrijf economisch andere eisen stelt dan dat van een rederij met een koopvaardijvloot blijkt uit het feit dat het bedrijf in 1896 failleerde. De 3, nog in bezit zijnde, barken werden naar het buitenland verkocht: de “San Francisco”, de “Heveskes” (eerder “Frieda Grampp” geheten) en de “Heveskes II” (eerder “Irma” geheten) *3), en, wat erger zal zijn geweest, ook zijn grote boerderij moest worden verkocht. Zo was Swier op zijn 49e failliet; wat hij nadien is gaan doen is onbekend.

 

Bark San Francisco (gedateerd 1893

Kapitein in 1892 Hemmo Leeuw is de
overgrootvader van Koos Leeuw de eigenaar van de schilderij.

 

Het leidt bijna geen twijfel dat het faillissement *4)  ook Bonne heeft geraakt in zijn hoedanigheid als medefinancier van het bedrijf, zal ook zijn landbouwbedrijf noodgedwongen zijn verkocht en er de oorzaak van geweest zijn dat Bonne, nog in hetzelfde jaar als de bedrijfsbeëindiging, in 1896 naar Groningen verhuisde en daar  boekhouder werd in plaats van landbouwer met enig aanzien.

Bonne verhuisde, als gezegd door de nood gedwongen, op zijn 50e en in mei 1896 vanuit Heveskes naar Groningen, samen met zijn 2e vrouw Aaltje Elema, 4 van haar kinderen,  4 van zijn kinderen uit zijn 1e huwelijk met Wibbina Johannes Toxopeus (ook afkomstig uit Heveskes) plus hun gezamenlijke kind. Zij hebben eerst gewoond in de Veemarktstraat (228b) en daarna aan het Damsterdiep-NZ (21a), -ZZ (17) en aan de Damsterkade 8a. *5).

De verhuizing kan gezien worden als een mijlpaal in de familiehistorie: in ieder geval 300 jaar lang woonden hij en al zijn voorouders in een straal van 3 km rond Termunten  (Fiemel, Oterdum en Heveskes) en nu ging Bonne 30 km verder en in de grote stad wonen!

*1) Bron: Transcripties van de “Notulen Regtdagen van het Klei-Oldambt (1652-1803)” door J.G.Boerema.
*2) Bron:  www.maritiemdigitaal.nl  Het schilderij is in bezit van het Maritiem Museum in Rotterdam en is gemaakt in 1896; de schilder is onbekend.
*3) Bron:  www.scheepsindex.nl
*4) Bron: Mailinfo Dick Veltman, webbeheerder  www.oosterhoek.com , zie ook het krantenartikel onder woning Hoofdweg nz  D 256 op deze site.
*5) Bron: Groninger Archieven:  Bevolkingsregister Groningen 1890, 1900 en 1910.

NB: eventuele aanvullingen en verbeteringen op dit artikeltje zijn welkom op: ejhuizinga@planet.nl  of een mailtje naar veltman.dick@oosterhoek.com .

             

 

Schepen in eigendom van de rederij en landbouwer  Swier van der Heij te Heveskes

 

Bron: Piet,s Scheepsindex

 

-1879 Anna Bethy (Brik)

Bouwjaar 1858
Tonnage 227
Leeftijd 21 jaar
Kapitein P.J.Deisz
Einde 1879 afgekeurd te Cuxhaven

 

1879-1880 Isadora (Schoenerbrik)

Bouwjaar 1857
Tonnage 170
Leeftijd 23 jaar.
Kapitein H.J.Apol (Oosterwijtwerd)
Einde 1880 gestrand te Jutland

 

1879-1879  Pax (Schoenerkof)(1853 Hillechiena- 1874 Theodora)

Bouwjaar 1853
Tonnage 141
Kapitein A.W.Visscher (Termunterzijl)

 

1881-1896  San Francicco ( Bark)

Bouwjaar 1859
Tonnage 436
Leeftijd 38 jaar
Kapitein (s)     1881 H.Arkema
1892 Hemmo Leeuw
Einde 1897 Gestrand bij Kaap Eckholm en wrak geslagen.
Eigenaar was toen W.Sissingh te Delfzijl

 

1882-1889  Amanda (Bark)

Bouwjaar 1854
Tonnage 258
Leeftijd 41 jaar
Kapitein (s)     1882 P.J.Deisz
1884 H.Waterborg
1888 K.Eylts
1889 P.Gransbergen
Einde 1895 Afgekeurd te Arendal
Eigenaar 1889-1892 was toen T.Gramsbergen te Delfzijl
In 1892 verkocht naar Duitsland

 

1884-1890  Paulina(Bark)

Bouwjaar 1855
Tonnage 575
Leeftijd 35 jaar
Kapitein (s)     1884 P.J.Deisz
1889 K.Eylts
Einde 1890 Zinkend op het strand gezet te Wilminton

 

1886-1895  Auguste (Bark)

Bouwjaar 1850
Tonnage 762
Kapitein P.Arkema

 

1887-1889 Freihandel(Bark)

Bouwjaar 1865
Tonnage 733
Leeftijd 24 jaar
Kapitein A.Arkema
Einde 1889 Vermist tussen Liverpool en Buenos Aires

 

1888-1891Clara (Driemaster) (1865 Rothley, 1870 Bali)

Bouwjaar 1865
Tonnage 1081
Leeftijd 26 jaar
Kapitein H.Waterborg
Einde in 1891 In Havanna afgekeurd wegens averij

 

1889-1889 Therese (Bark)

Bouwjaar 1863
Tonnage 401
Leeftijd 26 jaar
Kapitein J.R.Brouwer
Einde 1889 In november vermist tussen Pensacola en Rotterdam.

 

1891-1896Frida Grampp (Bark) daarna Heveskes

Bouwjaar 1868
Tonnage 499
Kapitein (s)     1890 F.Glimminga      Frida Grampp.
1891 F.Glimminga          ,,        ,,
1892 N.Arkema          Heveskes
1893 A.H.Stukje               ,,
1896 M.Borg                     ,,
Heveskes, in 1896 verkocht naar het buitenland.

 

1892-1896 Heveskes II (Bark)   ( 1866-1892 ,,Irma”)

Bouwjaar 1866
Tonnage 390
Kapitein (s)     1892 J.Eilts
1896 A.H.Stukje
Heveskes II in 1896 verkocht naar het buitenland.

 

 

 

 

 

 

 

GCO 10-01-1895

 

 Kleine Courant 1 januari 1897

 

 

Kleine Courant 6 maart 1897

 

Kleine Courant 27 april 1896

 

 

HEVESKES - HUIZEN EN BEWONERS 205-309